Bel Ağrısı Olan Bireylerin Tedavisinde Manuel Terapinin Rolü: Kritik Bir İnceleme

Bel ağrısı, dünya çapında en yaygın görülen kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarından biri olarak bilinmektedir. Omurga füzyon cerrahileri, faset eklem enjeksiyonları, opioid reçeteleri ve gelişmiş tanısal görüntüleme yöntemlerinin artması sağlık harcamalarını yükseltmesine rağmen, bel ağrısının oluşturduğu yük hala önemli düzeyde devam etmektedir.

Manuel Terapi Nedir?

Bel ağrısı olan bireyler için birincil farmakolojik olmayan yaklaşım egzersiz, eğitim ve öz yönetim stratejileri olarak tanımlansa da manuel terapi (MT) bu hastalar için de değerli bir seçenek olabilmektedir. Araştırmalarda veya klinik uygulamalarda manuel terapi için evrensel bir tanım bulunmamakla birlikte, genellikle manipülasyon, mobilizasyon veya masaj şeklinde uygulanan pasif veya mekanik müdahaleler olarak tanımlanmaktadır.

Bu yazıda, bel ağrısı için manuel terapiye yönelik farklı önerilerin dayandığı mevcut bilimsel kanıtlar ele alınmaktadır.

Bel Ağrısının Tedavisinde Manuel Terapiye Dair Kanıtlar

1. Akut Bel Ağrısı ve Manuel Terapi

• 178 çalışmayı içeren bir inceleme, manuel terapinin diğer tedavilerden, plasebodan veya hiç tedavi almamaktan daha etkili olup olmadığı konusunda kesin olmayan sonuçlar ortaya koymuştur.

• Yapılan çalışmalar, spinal manipülatif tedavinin (SMT) sahte müdahaleler veya diğer tedavilerle kıyaslandığında ağrıyı azaltma veya fonksiyonu artırma açısından düşük ila çok düşük kalitede kanıt sunduğunu göstermiştir.

• Bu nedenle, SMT sonrası gözlemlenen yararın bel ağrısının doğal seyri, bağlamsal etkiler ve ortak mekanizmalar ile açıklanabileceği öne sürülmektedir.

2. Kronik Bel Ağrısı ve Manuel Terapi

• Çok düşük kalitede kanıtlar, SMT'nin sahte müdahalelerden (örneğin etkisizleştirilmiş kısa dalga diyatermi, sahte SMT veya etkisizleştirilmiş ultrason) üstün olmadığını göstermektedir.

• Yüksek kalitedeki bazı kanıtlar, SMT'nin kısa vadede diğer müdahaleler kadar etkili olduğunu ancak uzun vadede üstün olmadığını ortaya koymaktadır.

• Kronik bel ağrısı olan bireylerin genellikle zaman içinde stabil bir ağrı seyri yaşadığı bilinmektedir.

• Küçük ila orta dereceli ağrı azalması, multidisipliner biyopsikososyal rehabilitasyon veya egzersiz terapisi gibi yöntemlerle sağlanabilmektedir.

Manuel Terapinin Mekanizmaları ve Bilimsel Yaklaşım

1. Farklı Manuel Terapi Teknikleri Arasındaki Özgüllük Farklılıkları

• MT'nin sahte veya plasebo müdahalelerden daha üstün olmadığına dair bulgular dikkat çekicidir.

• Farklı manuel terapi teknikleri (Maitland, Kaltenborn, Mulligan gibi) karşılaştırıldığında,

uygulama yapılan omurga segmenti ve hasta popülasyonu değişse de sonuçlar genel olarak benzer bulunmuştur.

• Spesifik veya non-spesifik omurga seviyelerine uygulanan MT’yi karşılaştıran çalışmalar, uygulanan seviyenin sonuçları anlamlı şekilde değiştirmediğini göstermektedir.

2. Manuel Terapinin Etki Mekanizmaları

• Manuel terapinin mekanik olarak omurgayı hizaladığı veya vertebral pozisyonu düzelttiği yönündeki inanışlar bilimsel olarak desteklenmemektedir.

• Bialosky ve arkadaşları, manuel terapinin mekanik uyarılarının periferik ve merkezi sinir sisteminde nörofizyolojik adaptasyonlara yol açarak ağrıyı azalttığını öne sürmüştür.

• Tedavi etkilerini şekillendiren faktörler arasında hastaların beklentileri, önceki deneyimleri, inançları, epistemik güven ve bağlamsal etkiler yer almaktadır.

Klinik Çıkarımlar ve Öneriler

• Akut bel ağrısı olan bireylerin çoğu ilk altı hafta içinde iyileşme göstermektedir, ancak bazı hastalar kalıcı ağrı yaşayabilmekte veya tekrarlayan ataklarla karşılaşabilmektedir.

• Manuel terapi zorunlu bir tedavi yöntemi olmasa da, kişiye özel bir yaklaşımla biyopsikososyal bir çerçevede uygulanabilmektedir.

• MT uygulayan klinisyenlerin hastalarıyla, bilimsel temellere dayanan ve güncel nörofizyolojik mekanizmaları açıklayan doğru tartışmalar yürütmesi gerekmektedir.

• Manuel terapinin mekanik bir müdahale olduğu yanılgısının ortadan kaldırılması için hasta eğitimine önem verilmelidir.

• Tedavi başarısının artırılması için yalnızca manuel mekanik uyaranlara odaklanılmamalı; tanısal taramanın geliştirilmesi, hasta merkezli iletişim, ortak karar alma süreçleri ve kaçınma davranışlarının ele alınması gibi faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır.

Sonuç

Bel ağrısı tedavisinde manuel terapi kesin bir gereklilik olmasa da, doğru hastalar için uygun bir bağlamda uygulandığında faydalı olabilir. Ancak, mekanik değil, daha çok nörofizyolojik ve bağlamsal etkilerle çalıştığı göz önünde bulundurulmalıdır. Klinik uygulamalarda hasta eğitimi, kanıta dayalı yaklaşımlar ve multidisipliner bakış açısı benimsenmelidir. Manuel terapinin etkili bir şekilde uygulanabilmesi için klinisyenlerin güncel bilimsel literatürü takip etmesi ve hasta merkezli bir yaklaşımı benimsemesi önem taşımaktadır.

Kaynak: Grenier, J. P., & Rothmund, M. (2024). A critical review of the role of manual therapy in the treatment of individuals with low back pain. Journal of Manual & Manipulative Therapy, 32(5), 464-477.