Diz Osteoartriti Önlenebilir mi? Travmatik Diz Yaralanması Sonrası Diz Osteoartriti İçin Risk Faktörleri

Osteoartrit Nedir?

Osteoartrit (OA), en yaygın eklem rahatsızlıklarından biridir ve dünya genelinde 300 milyondan fazla insanı etkilemektedir. Bu hastalık, ağrı, sakatlık ve sosyoekonomik maliyetlerin başlıca nedenlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Literatürde OA'nın kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Bu nedenle, osteoartriti kontrol altına almanın en etkili yolu, hastalığı önlemeye yönelik stratejiler geliştirmektir.

Osteoartrit Nasıl Önlenebilir?

OA’nın önlenmesi çeşitli stratejilerle mümkün olabilir. Travma sonrası diz osteoartriti bağlamında korunma stratejileri şu şekilde sınıflandırılabilir:

• Birincil Korunma: Risk altındaki gruplarda diz eklem yaralanmalarını önlemeyi amaçlar.

• İkincil Korunma: Eklem yaralanması sonrasında OA’nın başlamasını geciktirmeyi veya durdurmayı hedefler.

• Üçüncül Korunma: OA'ya sahip bireylerde ağrıyı azaltmayı ve fonksiyonu iyileştirmeyi amaçlar.

Travma sonrası diz osteoartritinin birincil ve üçüncül korunmasına yönelik yüksek düzeyde kanıtlar bulunsa da, ikincil korunma konusunda hala bilgi eksiklikleri mevcuttur.

Risk Faktörleri

Osteoartriti önlemek için kesin risk faktörleri belirlenebilmiş midir? Risk faktörleri iki ana kategoriye ayrılmaktadır:

1. Değiştirilemez Risk Faktörleri

• Yapısal diz yaralanmalarının varlığı

• Çapraz bağ, kollateral bağ, menisküs, kondral yaralanmalar

• Diz kırıkları ve çıkıklar

• ÖÇB yaralanmalarının menisküs yaralanmaları ile birlikte görülmesi

• Patella (diz kapağı) çıkığının kondral yaralanmalar ile birlikte görülmesi

2. Değiştirilebilir Risk Faktörleri

Travmatik diz yaralanması sonrası OA’yı önlemek için belirli tedavi hedefleri tespit etmek zordur. Bunun temel nedenleri:

• Değerlendirilen potansiyel risk faktörlerinin çeşitliliği

• Kanıt düzeylerinin düşük olması

• Risk faktörlerinin ve osteoartritin tanımlanma, ölçülme ve analiz edilme şekillerindeki tutarsızlıklar

Yüksek kesinlikte değiştirilebilir risk faktörleri bulunmadığı durumda, osteoartriti önlemeye yönelik çabalar şu alanlara odaklanmalıdır:

• Kanıta dayalı yaralanma önleme programlarının uygulanması

• Travmatik olmayan osteoartrit için değiştirilebilir risk faktörlerinin ele alınması

◦ Sağlıksız yağlanmanın azaltılması

◦ Kuadriseps gücsünün korunması ve geliştirilmesi

Sonuç

Diz travması sonrası semptomatik ve yapısal osteoartriti önlemeye yönelik çabalar, tekli ve çoklu yapısal tibiofemoral ve patellofemoral eklem yaralanmalarına sahip geniş bir hasta grubunu hedef almalıdır.

Ayrıca, travma sonrası diz osteoartriti için genellikle koruyucu veya zararlı etkisi olduğu düşünülen potansiyel risk faktörlerine ilişkin beklentilerin doğru bir şekilde yönetilmesi büyük önem taşımaktadır. Mevcut kanıtlar, bazı yaygın inanışların her zaman bilimsel olarak desteklenmediğini göstermektedir. Bu nedenle, osteoartritin gelişimini engellemek için hem bilimsel verilerle desteklenen stratejiler uygulanmalı hem de bireyler bilinçlendirilmelidir.

Kaynak: Whittaker, J. L., Losciale, J. M., Juhl, C. B., Thorlund, J. B., Lundberg, M., Truong, L.K., ... & Van Middelkoop, M. (2022). Risk factors for knee osteoarthritis after traumatic knee injury: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials and cohort studies for the OPTIKNEE Consensus. British journal of sports medicine, 56(24), 1406-1421.