"Hareketleri Yanlış Yaparsam Kesinlikle Yaralanacağım": Kronik Bel Ağrısı Olan Bireylerde Egzersiz Algılarına Yönelik Nitel Bir Araştırma

Giriş

Kronik bel ağrısı (KBA) olan bireyler için yaygın olarak önerilen tedavi yöntemlerinden biri egzersizdir. Ancak, yapılan araştırmalar, hangi tür egzersizlerin bel ağrısı için en etkili yöntem olduğuna dair kesin bir sonuca ulaşamamıştır.

Bu çalışma, kronik bel ağrısı olan bireylerin farklı egzersiz türlerini nasıl algıladığını ve bu algıların iyileşme süreçleri üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamıştır. Özellikle, spesifik ("core/gövde odaklı" veya geleneksel) egzersizlerin yanı sıra genel egzersizlerin, bunların bileşenlerinin (örneğin, yüklemeli/yüksüz, omurga fleksiyonu/ekstansiyonu vb.) bireylerin inançlarını nasıl etkilediği ve bu egzersizlerin, bireylerin iyileşme sürecinde nasıl bir mesaj taşıdığı bu çalışmada ele alınmıştır.

Çalışmanın Detayları

Çalışmaya, 12'si kadın, 16'sı erkek olmak üzere 18 yaş ve üzeri, 3 aydan fazla süredir bel ağrısı çeken bireyler dahil edilmiştir. Katılımcılara, isimsiz egzersizler (bird dog, Jefferson curl veya deadlift) izlettirilmiş ve bu egzersizlerin, katılımcıların bel ağrısı için faydalı olup olmayacağı sorulmuştur.

Yapılan görüşmeler ve röportajlar sonucunda üç ana tema belirlenmiştir:

1. Egzersiz Faydaları: “Egzersiz faydalıdır, ta ki faydalı olmadığı zamana kadar”

Kronik bel ağrısı çeken bireylerin egzersizle ilgili algıları genellikle olumludur, ancak bazı katılımcılar egzersizin yalnızca ağrı azalması sağladığında faydalı olduğuna inanmaktadırlar. Bu da egzersizin ağrısız olmasını bekleyen bir inanç sistemine yol açmaktadır. Ayrıca, egzersiz algısında ikili görüşler hakimdir: Egzersizler genellikle faydalı olarak görülse de, bel ağrısının şiddetlenmesine neden olabileceğinden endişe de yaratmaktadır.

2. Egzersizde Endişe Kaynağı Olan İki Faktör:

• Omurganın Öne Hareketleri: Omurga fleksiyonunu (öne eğilme) içeren hareketler, bazı katılımcılar tarafından zararlı ve tehlikeli olarak algılanmaktadır. Bu durum, egzersizlerin yanlış yapılması durumunda ciddi yaralanmalara yol açabileceği endişesinden kaynaklanmaktadır.

• Yüklenme İçeren Egzersizler: Yük taşıyan egzersizler, özellikle omurga üzerinde baskı oluşturan hareketler, bireyler için bir başka endişe kaynağıdır. Katılımcılar, bu tür egzersizlerin bel ağrısını kötüleştirebileceğinden korkmaktadırlar.

3. Fizyoterapistin Egzersiz Eğitimindeki Rolü

Çalışmada, fizyoterapistlerin rolü de önemli bir tema olarak öne çıkmıştır. Katılımcılar, fizyoterapistlerin egzersiz sırasında rehberlik etmelerinin ve onları motive etmelerinin iyileşme sürecini önemli ölçüde etkilediğini belirtmişlerdir. Fizyoterapistler, doğru teknik ve doğru yükleme konusunda bireyleri eğiterek, egzersizlerin güvenli ve etkili bir şekilde yapılmasını sağlamaktadır.

Klinik Çıkarımlar

Başlıktaki “Hareketleri yanlış yaparsam %100 ihtimalle yaralanacağım” ifadesi, bel ağrısı için egzersiz yapan kişilerde karşılaşılan bazı engelleri anlamamıza yardımcı olmaktadır. Bu engeller, hastaların egzersize karşı duyduğu korku ve güvensizlik ile ilgilidir.

Egzersiz ve Davranış Değişikliği

İlk olarak, insanlar egzersizi genellikle faydalı bir araç olarak görmektedirler. Ancak, egzersizin kendilerine nasıl bir fayda sağlayacağı konusunda net bir anlayışları yoktur. Bu da, egzersiz uygulamalarını başlatmada ve sürdürmede zorlanmalarına yol açar. Bu noktada, fizyoterapistlerin rolü oldukça önemlidir. Bireylere egzersizin amacını ve faydalarını anlatmak, bu süreci daha etkili hale getirebilir. Bireylerin egzersiz yapmaya başlarken, neyi neden yaptıklarını anlamaları gerekmektedir.

Egzersizle İlgili Bireysel İnançlar

İkinci olarak, egzersizle ilgili bireysel inançlar oldukça önemlidir. Bu inançlar, bireylerin çeşitli kaynaklardan (medya, sağlık profesyonelleri, deneyimler vb.) edindiği bilgilere dayanarak şekillenir. Örneğin, omurga fleksiyonunu içeren hareketlerin kişilere zarar vereceği algısı, bazı katılımcılar tarafından benimsenmiştir. Diğer yandan, bird dog egzersizi gibi hareketler, kişilerin daha faydalı ve güvenli gördüğü egzersizler arasında yer almıştır. Bu durum, egzersiz ve hareket hakkında yapılan tartışmaların ve verilen eğitimin, bireylerin algılarını ve davranışlarını değiştirmede ne kadar etkili olabileceğini göstermektedir.

Ağrı ve Güven

Son olarak, katılımcılar egzersizi, ağrı hafifletici sonuçlar doğuruyorsa daha faydalı olarak görmüşlerdir. Ancak, egzersiz ağrıya yol açarsa, sağlık hizmeti sağlayıcılarına (HCP) güvensizlik duymaktadırlar. Bu durum, hastaların egzersizin ağrıyı artırmayacağını düşünerek daha güvenli hissetmelerine yardımcı olmanın önemini vurgulamaktadır. Ancak, araştırmalar, egzersizlerin etkili olabilmesi için mutlaka ağrısız olmaları gerekmediğini öne sürmektedir. Ağrı, tedavi sürecinin bir parçası olabilir ve bu noktada doğru eğitim ve rehberlik kritik rol oynar.

Klinik Yaklaşımlar ve Reçetelendirme

Klinisyenler, bireylerle çalışırken egzersiz yüklenmesini kişiye özel bir şekilde yapmalıdır. Bu şekilde, aşırı yüklenme ya da yetersiz yüklenme gibi sorunların önüne geçilebilir. Ayrıca, egzersiz sırasında ortaya çıkan ağrılar ve bu ağrıların yönetilmesi konusunda klinik rehberlik çok önemlidir.

Sonuç

Bu çalışmanın sonucunda, kronik bel ağrısı olan hastalarla çalışırken egzersiz eğitiminin öneminin yanı sıra, daha önce kazanılmış korku ve inançların da dikkate alınması gerektiği ortaya çıkmıştır. Bu, bireye özgü bir egzersiz reçetesi oluşturulmasını gerektirir. Klinisyenler, her bir birey için uygun egzersiz planlarını belirlerken, bu inançları, algıları ve korkuları göz önünde bulundurmalı, aynı zamanda egzersizin faydalarını net bir şekilde anlatmalıdır. Bu süreç, sadece egzersizin doğru yapılmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda hastaların tedaviye olan güvenlerini artırır ve daha etkili sonuçlar elde edilmesine yardımcı olur.

Bu makale, kronik bel ağrısı tedavisinde egzersizin önemli rolünü ve bireylerin egzersiz algılarının nasıl değiştirilebileceğini açıklamaktadır. Egzersizle ilgili bilinçli ve kişiye özel yaklaşımlar, tedavi sürecini iyileştirebilir ve hastaların güvenini kazanabilir.

Kaynak: Natoli, A. R., Jones, M. D., Walker, E. D., & Gibbs, M. T. (2024). “I could 100% see myself getting hurt if I did it wrong”: a qualitative exploration of exercise perceptions in people with chronic low back pain. Disability and Rehabilitation, 1-10.